Ötümlüleşme Kavramı ve Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Ötümlüleşme

ZEITSCHRIFT FÜR DIE WELT DER TÜRKEN

  • Makale Bilgileri


    Makale Başlık Ötümlüleşme Kavramı ve Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Ötümlüleşme
    Makale Başlık İngilizce Ötümlüleşme Kavramı ve Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Ötümlüleşme
    Cilt / Sayı Cilt: 8 / Sayı: 3
    Yazar Veysel İbrahim KARACA
    Makale Dili Türkçe
    DOI
  • Özet Türkçe


    Ötümsüz ünsüzlerin boğumlanması sırasında meydana gelen çeşitli seslik nedenlerden ötürü bu ünsüzlerde görülen ses yolunun genişlemesi olayına ötümlüleşme denir. Ötümlüleşme dünya dillerinin birçoğunda ve Türk dilinde en yaygın şekilde görülen ses olaylarından biridir.
    Bu ses olayı Türk dilinin en eski dönemlerinden itibaren var olan ve özellikle de bazı tarihî dönem ve çağdaş lehçelerinde önemli bir temayül hâlinde görülmektedir. Türk dili esas alındığında ötümlüleşmenin; rahat söyleyiş (en az çaba yasası), uzun ünlülerin kısalması, ötümsüz ünsüzlerin iki ünlü arasında bulunma durumu ve yine bu ünsüzlerin bazı ünsüzlerin komşuluğunda bulunma durumu gibi bazı nedenlere bağlı olarak gerçekleştiği düşünülmektedir.
    Bu çalışmada Türkçenin çağdaş yazı dilleri olan Oğuz grubu, Kıpçak grubu, Kuzeydoğu grubu ve Karluk grubu Türk yazı dillerindeki ötümlüleşme ses olayı nedenleriyle birlikte ele alınarak incelenmiştir. İnceleme yapılırken art zamanlı, eş zamanlı ve karşılaştırmalı gramer inceleme teknikleri kullanılmıştır.

    Because of the phonetic reasons occurring in the process of articulation of voiceless consonants, the enlargement of sound path of those consonants is called sonarisation. Sonarisation is one of the most common sound events observed in many world languages and Turkish language.
    This sound event is observed since the earliest periods of Turkish language and especially in some historical ages and contemporary dialects as a significant tendance. Basing on Turkish Language, sonarisation is considered to have occurred in relation to some reasons such as easy saying (the east effort rule), shortening of long vowels, voiceless consonants’ presence between two vowels and again those consonants’ neighbouring some other consonants.
    In this study, the sound event of sonarisation is examined with its reasons in Oghuz, Kypchak, North-East and Qarluq groups as contemporary Turkish written languages. In the examining process, diachronic, synchronic, and comparative grammar analysing techniques have been used.

  • Özet İngilizce


    Ötümsüz ünsüzlerin boğumlanması sırasında meydana gelen çeşitli seslik nedenlerden ötürü bu ünsüzlerde görülen ses yolunun genişlemesi olayına ötümlüleşme denir. Ötümlüleşme dünya dillerinin birçoğunda ve Türk dilinde en yaygın şekilde görülen ses olaylarından biridir.
    Bu ses olayı Türk dilinin en eski dönemlerinden itibaren var olan ve özellikle de bazı tarihî dönem ve çağdaş lehçelerinde önemli bir temayül hâlinde görülmektedir. Türk dili esas alındığında ötümlüleşmenin; rahat söyleyiş (en az çaba yasası), uzun ünlülerin kısalması, ötümsüz ünsüzlerin iki ünlü arasında bulunma durumu ve yine bu ünsüzlerin bazı ünsüzlerin komşuluğunda bulunma durumu gibi bazı nedenlere bağlı olarak gerçekleştiği düşünülmektedir.
    Bu çalışmada Türkçenin çağdaş yazı dilleri olan Oğuz grubu, Kıpçak grubu, Kuzeydoğu grubu ve Karluk grubu Türk yazı dillerindeki ötümlüleşme ses olayı nedenleriyle birlikte ele alınarak incelenmiştir. İnceleme yapılırken art zamanlı, eş zamanlı ve karşılaştırmalı gramer inceleme teknikleri kullanılmıştır.

    Because of the phonetic reasons occurring in the process of articulation of voiceless consonants, the enlargement of sound path of those consonants is called sonarisation. Sonarisation is one of the most common sound events observed in many world languages and Turkish language.
    This sound event is observed since the earliest periods of Turkish language and especially in some historical ages and contemporary dialects as a significant tendance. Basing on Turkish Language, sonarisation is considered to have occurred in relation to some reasons such as easy saying (the east effort rule), shortening of long vowels, voiceless consonants’ presence between two vowels and again those consonants’ neighbouring some other consonants.
    In this study, the sound event of sonarisation is examined with its reasons in Oghuz, Kypchak, North-East and Qarluq groups as contemporary Turkish written languages. In the examining process, diachronic, synchronic, and comparative grammar analysing techniques have been used.

  • -->

    Makale Dosyası