Makale Bilgileri

Özet Türkçe

Bu makale, Türk Dili ve Edebiyatı alanında önemli çalışmaları ve eserleri bulunan Prof. Dr. Efrasiyap Gemalmaz’ın 1995 yılında yayımlanan Erzurum İli Ağızları adlı bütünce çalışması içerisinden seçilmiş bazı söz aktarımı örneklerini Fransız dilbilimciler Oswald Ducrot ve Dominique Mainguenea’nın geliştirdiği \"bölünmüş özne\" (“split subject”) kuramı ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma sözce ve sözceleme kavramları, sözceleme kuramının kökenleri, ana ilke ve kavramları ile ilgili açıklamalara yer verdikten sonra “bölünmüş özne” kuramına odaklanmakta ve alıntılanan örnekleri ayrıntılı olarak çözümlemektedir. Yakından incelendiğinde, gerçek bir kişinin anlattığı askerlik hatırasından alınan on altı söz aktarımı örneğinin başta dolaysız söz olmak üzere dolaylı söz, serbest dolaysız söz ve anlatısal söz raporu örneği sunduğu görülmüştür. Örneklerin hepsinde, konuşmaları yazıya geçiren Efrasiyap Gemalmaz konuşan öznedir. Birinci şahıs anlatıcı görevini üstlenen Kâzım Ceylan ise sözceleme işlemini gerçekleştiren birincil özne (locutor) olmasının yanı sıra alıntılanan sözcelerin çoğunda bakış açısı sunulan ya da sesi duyulan özne (enunciator) olma özelliğini taşır. Bazı örneklerde ise ikincil sözceleyen özne, birincil ve ikincil bakış açısı sunulan ya da sesi duyulan özne olarak farklı kişiler görev üstlenmektedir. 

Dolayısıyla, çalışma Fransız sözceleme kuramı ile söz aktarımı birleşiminin veya ilişkisinin okuyuculara, öğrencilere ve biçemcilere edebi olmayan bir eserdeki iletişimi anlamada ve çözümlemede yararlı olacak farklı bir yol sunduğunu göstermeye çalışmaktadır.

Özet İngilizce

This article aims to analyze some examples of speech presentation selected from Prof. Dr. Efrasiyap Gemalmaz\'s corpus study named Erzurum İli Ağızları, published in 1995, in the light of the \"split subject\" theory developed by the French linguists Oswald Ducrot and Dominique Mainguenea. After giving explanations about the concepts of utterance and enunciation, the origins, main principles and concepts of enunciation theory, the study focuses on the theory of \"split subject\" and analyzes the cited examples in detail. Upon a close examination, it has been observed that sixteen examples of speech presentation taken from the memory of his military service told by a real person present examples of indirect speech, free direct speech and narrative report of speech, particularly direct speech. In all of the examples, Efrasiyap Gemalmaz, who transcribed the speeches, is the speaking subject. Kâzım Ceylan, who takes on the role of the first person narrator, is the primary locutor who performs the enunciation process, as well as the enunciator in most of the utterances quoted. In some instances, different persons are assigned as the secondary locutor, the primary and secondary enunciators.

Thus, this study tries to show that the combination or relationship between French enunciation theory and speech presentation offers readers, students, and stylisticians a different way of understanding and analyzing communication in a non-literary text.